11 Mart 2013 Pazartesi

Kalorifer Tarihi



Anadolu topraklarında Biga ilçesine (Çanakkale) bağlı Kemer Köyü sınırları içinde Parion Antik Kenti yer alır. Boğazın Anadolu kısmının Marmara Denizi'ne doğru açılan bölümünde bulunan antik kentte Roma dönemine ait bir villada kalorifer sistemi olduğu tespit edildi.

Yaklaşık 2.000 yıllık geçmişe sahip olan villanın günümüz kalorifer tesisatına benzeyen bir sistemle ısıtıldığı tespit edildi. Toprak borularla ısıyı dağıtarak binayı dolaşan ısınma sistemine zengin Romalıların Hristiyanlığın başlangıç döneminden bu yana kullandıkları biliniyordu. 'Hipokaust' adı verilen bu sistem, zemine inşa edilen bir fırın marifetiyle işlemekteydi. Fırının üretmiş olduğu sıcak hava sütunlardan oluşan kanallara aktarılıyor ve bir baca yardımıyla evin duvarların aktarılıyordu. Halka açık hamamların ısıtılmasında kullanılan bu mantık ile soğuk günlerde evlerin ısıtılması mümkün olsa da; bu Roma icadı 5. yüzyılda İmparatorluk yıkıldığında unutulmuştur. 

Klasik dönemin en önemli mimari eserlerinden sayılan Louvre'nin de bir odasında 1642 yılında kullanılmış olan sistemden, sıcak havanın devamlı dolaştırılmasıyla havanın bozulmasına yol açtığı gerekçesiyle vazgeçildi. 

1600'lü yılların sonunda buhar enerjisinin bulunmasından kısa süre sonra vazgeçildi. Sıcak hava dolaşan borulara artık buhar veriliyordu. Havagazı ve akaryakıtta yaşanan gelişmelerden sonra kalorifer yaygınlaştı. 

Latince, ısı anlamında kullanılan 'calor' ve taşıyıcı anlamındaki 'ferre' sözcüklerinden türetilen 'calorifére' kelimesi 1807'den beri kullanımda. 

Türkçe'de ise kullanımı biraz daha farklı. Kalorifer, sıcak havayı üreten tesisatın adı olarak kullanılıyor. Yaygın kullanımında 'petek' olarak bilinen radyatöre ( radiateur ) de kalorifer deniyor.

Yapımına 1685 yılında Doğu Beyazıt'taki İshak Paşa Sarayı, 7.600 metrekarelik bir sahada inşa edilen ve 99 yıllık bir inşaat sonucu bitirilen bir saray olup; dünyada kalorifer tesisatı döşenen ilk saray olma ünvanına sahiptir. 

İngiliz Bankası'nın Başkanı John Horley "buhar ısıtmalı sistemle çalışan kaloriferi" konutlarda ilk kullanan kişi olarak dünya tarihine geçmiştir. 



Türkiye'de ilk zamanlarda kalorifer,  belediyelerin verdiği havagazı ile çalıştırılıyordu. 1970'lerdeki petrol krizinden fueloil sistemleri yavaşladı. SSCB ile 1984'te yapılan anlaşmadan ile Türkiye’ye Doğalgaz geldi. 1987 yılında İstanbul'da ve bir yıl sonra da Ankara'da başlayan doğalgaz tüketimi 1997 yılında İzmir, Bursa ve Eskişehir'den devam ederek tüm Türkiye’de yaygınlaştı. Doğalgaz ile beraber kat kaloriferi olarak da adlandırılan ‘kombiler’ daha fazla kullanılır oldu.